#MeetTheArtist Philip Vermeulen
Tijdens Art Rotterdam treft u het werk van honderden kunstenaars van over de hele wereld. In deze reeks lichten we een aantal kunstenaars uit die bijzonder werk tonen tijdens de beurs.
Het kinetische werk van de Nederlandse installatiekunstenaar Philip Vermeulen
Philip Vermeulen staat bekend om de manieren waarop hij natuurkundige verschijnselen als licht, geluid en beweging weet te manipuleren en te isoleren — en vervolgens te maximaliseren of minimaliseren. Daaruit ontstaan wat hij zelf ‘hypersculpturen’ noemt: kinetische sculpturen die zo snel bewegen dat hun fysieke eigenschappen voor je ogen lijken te transformeren. Met zijn nieuwste installatie ‘Fanfanfan’, die te zien zal zijn in de Prospects sectie, reageert Vermeulen op een periode van relatieve stilstand. Hij buigt voor deze installatie gebundeld wit licht om tot duizenden stukjes kleur, met behulp van ventilatoren die zo snel bewegen dat het geprojecteerde witte licht wordt opgesplitst en meervoudig wordt weerkaatst.
Vermeulen bouwt met zijn praktijk voort op de traditie van de experimentele kinetische kunst van kunststromingen als de ZERO-beweging, maar ook de lichtkunst, op-art, geluidskunst en audiovisuele kunst. Net als veel andere kunstenaars uit deze stromingen is Vermeulen geïnteresseerd in de manieren waarop onze ogen beelden vertalen voor ons brein, en vice versa. In zijn installatie ‘Flap Flap’ zien we bijvoorbeeld een doek dat zo snel wappert dat het lijkt stil te staan. Het effect is haast hypnotisch. In andere installaties maakt hij gebruik van stroboscopen om visuele illusies te creëren.
Maar de experimentele installaties van Vermeulen worden gekenmerkt door beweging én geluid. Soms zo hard dat het overweldigend wordt. Als toeschouwer ervaar je tegenstrijdige gevoelens: de werken zijn esthetisch en ongrijpbaar, maar zetten tegelijkertijd al je zintuigen op scherp. Er sluimert altijd een zeker gevaar, want wat als het apparaat ineens iets onvoorspelbaars doet? Als je je laat meezuigen in dat spanningsveld dan kunnen de installaties zelfs geestverruimend werken. Vermeulen zoekt dat spanningsveld bewust op: de grens waar schoonheid, angst en destructie overlappen. Zijn installaties lijken soms iets gevaarlijks te hebben, zoals zijn afstudeerkunstwerk, waarin tennisballen met 150 kilometer per uur werden afgevuurd tegen een houten klankkast. Weliswaar op een veilige manier — mits je als bezoeker de aanwijzingen goed opvolgde — maar de spanning en het potentiële gevaar moeten duidelijk voelbaar zijn geweest.
Vermeulen: “Mijn installaties zijn allemaal vrij groot en ze gaan allemaal over een soort existentiële angst: wanneer gaat de machine zo hard dat je hem niet meer vertrouwt. Wanneer wordt het visueel zo hardcore dat je eigenlijk weg wilt gaan, maar tegelijkertijd toch aangetrokken blijft.”
Hoewel zijn installaties soms ongecoördineerd voort lijken te razen is er wel degelijk sprake van een tot in detail uitgewerkte choreografie, zoals de kunstenaar er zelf naar refereert. Er gaat ontzettend veel onderzoek vooraf aan de installaties en de kunstenaar verdiept zich op dit moment onder meer in machine learning.
Vermeulen studeerde in eerste instantie een tijdje aan de Filmacademie, gevolgd door twee jaar op een kunstacademie, waar hij de kunstgeschiedenislessen vooral erg traditioneel vond. Hij was pas echt op zijn plek toen hij terecht kwam op de ArtScience Interfaculty, een interdisciplinair samenwerkingsverband tussen de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Hier was volop ruimte voor experiment en Vermeulen zocht in deze periode vooral de grenzen van zijn materialen op. Hij studeerde in 2017 summa cum laude af.
In 2020 droeg Suzanne Swarts, directeur van Museum Voorlinden, hem voor voor de Volkskrant Beeldende Kunstprijs 2020. Swarts: “Het werk van Philip Vermeulen gaat over kijken, maar nog meer over voelen. Vermeulen maakt meeslepende performatieve installaties waarin hij met geluid, licht en beweging alle zintuigen prikkelt. In ieder werk laat hij opnieuw met groot gemak wetenschap, technologie, beeldende kunst en theater versmelten tot onvergetelijke sensaties.” In datzelfde jaar werd Vermeulen ook genomineerd voor een Gouden Kalf in de categorie ‘Best Interactive 2020’.
De installaties van Vermeulen waren eerder onder andere te zien in het Stedelijk Museum in Amsterdam, tijdens Into the Great Wide Open, in de Berlijnse club Berghain, tijdens TodaysArt en in het Stedelijk Museum Schiedam en Rijksmuseum Twenthe.
Het werk van de Nederlandse installatiekunstenaar Philip Vermeulen is tijdens Art Rotterdam niet alleen te zien in de booth van No Man’s Art Gallery (Main Section), maar ook in de buitenpresentatie rondom de Van Nellefabriek én in de Prospects sectie. Hierin presenteert het Mondriaan Fonds al tien jaar werk van kunstenaars die onlangs een bijdrage ontvingen voor de start van hun beroepspraktijk.
