De buitenwerken rond de Van Nellefabriek

Het interessante aan kunst is dat een werk soms een totaal andere beleving biedt in een andere context. Van 9 tot en met 12 februari wordt het gebied rondom de iconische Van Nellefabriek omgetoverd tot een buitenmuseum vol verrassende kunstwerken, waardoor je de geplaatste kunstwerken met andere ogen bekijkt. Hieronder vind je een overzicht van de getoonde werken.

Tom Putman, Untitled (2022), Heejsteck#
We realiseren ons vaak niet goed genoeg dat als we een nieuw product kopen, we in veel gevallen ook afval kopen, namelijk het verpakkingsmateriaal. Dit werk van de Nederlandse kunstenaar Tom Putman haalt inspiratie uit een vorm die iedereen zal herkennen: het piepschuim dat de negatieve ruimte vult rond een product in een kartonnen doos. De vorm en functie hiervan zijn volledig ontleend aan het product dat het piepschuim omarmt en het heeft dan ook geen eigen identiteit. Toch zijn het meestal interessante vormen, die desondanks vrijwel meteen in een vuilniszak belanden na het openen van de doos. Putman hoopt met dit werk een bepaald bewustzijn te creëren over onze relatie met afval en de massaproductie die zo’n intrinsiek onderdeel is van onze kapitalistische samenleving. Dat doet hij mede door deze piepschuimen vormen een bepaalde herwaardering te bieden in een nieuw materiaal: perspex. 

Miyuki Inoue, In practice (2023), onderdeel van de Prospects tentoonstelling van het Mondriaan Fonds
De menselijke stem vormt het belangrijkste materiaal in het werk van de Japanse kunstenaar Miyuki Inoue, die sinds 2016 in Nederland woont. Ze rondde een ‘Master of Voice’ af aan het Sandberg Instituut, waarin de stem wordt onderzocht als uniek discipline, als middel of als doel op zichzelf binnen een artistieke praktijk. Inoue is daarbij geïnteresseerd in het afleren van bepaalde vocale gewoonten die een basis hebben in maatschappelijke normen. 

Sarah Maple, Why do men hate women? (2023), KochxBos Gallery 
De Britse activistische kunstenaar Sarah Maple maakte speciaal voor Art Rotterdam een installatie die verbonden is aan een onderzoek en een interactieve performance. Hoewel vrouwen in de afgelopen decennia veel vrijheden verworven hebben — tot 1956 mochten Nederlandse vrouwen bijvoorbeeld niet zonder toestemming reizen of een bankrekening openen — valt er nog ontzettend veel te winnen, omdat ongelijkheid en dubbele standaarden tot op de dag van vandaag diep verankerd zijn in onze maatschappij. Bovendien laten recente ontwikkelingen in de VS en Polen zien hoe makkelijk recente verworvenheden weer terug te draaien zijn. Maple presenteert in haar interactieve installatie een naakt vrouwenlichaam in de vorm van een pop in een herkenbare, liggende houding op een chaise longue: een verwijzing naar beroemde schilderijen als ‘Olympia’ van Manet. De Guerrilla Girls maakten in 1989 het werk ‘Do Women Have To Be Naked To Get Into the Met Museum?’ waarin we een vrouw zien in dezelfde pose met een gorillamasker. In Nederland werd de podcast ‘Naakt op een kleedje’ in het leven geroepen om aandacht te vragen voor het probleem. Maple biedt een belangrijke bijdrage aan het discours met een onderzoek: ze titelde haar werk met de provocatieve vraag 'Why do men hate women?’ en laat bezoekers hier anoniem hun mening over geven via de website via www.whydomenhatewomen.com. De antwoorden worden tijdens Art Rotterdam verwerkt in de installatie. Hoe progressief is Nederland echt als ze anoniem antwoord mogen geven? Sarah Maple is zelf aanwezig van 8 t/m 11 februari. De eerste live performance vindt plaats op woensdag 8 februari rond 11 uur.

Unflatables, Air IX / Stacking Dreams (2022), MPV Gallery
De praktijk van het nieuwe kunstcollectief Unflatables heeft een verrassend centraal element: opblaasfiguren. Deze dragen talloze connotaties, waaronder zorgeloos plezier tijdens eindeloze zomers, maar tegelijkertijd ook milieuvervuiling vanwege hun beperkte levensduur. Het collectief laat zich voor hun werk inspireren door een belangrijk ijkpunt in de kinderlijke creativiteit: het moment waarop peuters leren om objecten te stapelen. Unflatables creëert verrassende, gestapelde werken van opblaasobjecten die een monumentale kwaliteit hebben. Het opblaasventiel in deze werken is bovendien van goud gemaakt.

Regula Maria Müller, Gekskap / Madcap (2021-2023), PHOEBUS Rotterdam
De Zwitserse kunstenaar Regula Maria Müller laat zich voor haar werken niet zelden inspireren door het boek 'Lof der Zotheid' van Erasmus, en dan specifiek door het onderwerp ondeugden. Tijdens Art Rotterdam presenteert ze een tent, uitgevoerd in dik rood vilt. In termen van vorm verwijst het werk zowel naar een omgekeerde tulp — en de daaraan verwante tulpenmanie van de 17e eeuw — als naar een narren- of gekskap, compleet met koperen belletjes. De sculptuur is geënt op een werk uit de collectie van het Rijksmuseum: een 18e-eeuwse ets uit het Rijksmuseum over de tulpenmanie. Aan de binnenkant van de tent zijn de namen van 17e-eeuwse tulpen geborduurd op zeven textielpanelen. Daarnaast zien we colliers uit Venetiaanse rode kralen, met kleine rode, tulpvormige sculpturen van glazen kralen en vergulde keramische tulpenblaadjes. Je vindt het werk van Müller onder meer in de collecties van Museum Boijmans van Beuningen, het Centraal Museum, ABN Amro en het Van Gogh Museum.

Marieke Bolhuis, Big Sister (2021), MPV Gallery
De Nederlandse kunstenaar Marieke Bolhuis presenteert het gigantische werk ‘Big Sister’ (2.40m). Dat werk lijkt in eerste instantie te zijn gemaakt van zorgvuldig bewerkt keramiek, maar in werkelijkheid wordt de basis gevormd door grote blokken piepschuim, die de kunstenaar modelleert met een filament, waarover ze vervolgens een laag polyester en bootverf aanbrengt. Bolhuis toont een krachtige vrouw, bezien vanuit de ‘female gaze’, en haar werk is dan ook geïnspireerd door beroemde kunstenaars die een sterk autobiografische en feministische praktijk hebben, waaronder bijvoorbeeld Tracey Emin en Louise Bourgeois. Tegelijkertijd symboliseren haar werken inclusie en diversiteit.

Eelke van Willegen, The mind is fear (2022), Galerie Franzis Engels 
De praktijk van de Nederlandse kunstenaar Eelke Van Willegen wordt getekend door krachtige golfbewegingen. Zijn sculpturen worden getekend door natuurlijke vormen, volume en een ogenschijnlijke eenvoud, met een onmiskenbare energie onder het oppervlak. Tegelijkertijd refereren de werken naar een persoonlijke hobby van de kunstenaar: surfen. Een vorm van vermaak, maar ook een actieve zoektocht naar de perfecte balans waarin verschillende elementen — wind, water en een lichaam — samenkomen. Het schikken naar en vechten tegen (natuur)krachten die groter zijn dan wijzelf, als een metafoor voor het leven. Het werk ‘The mind is fear’ dat tijdens Art Rotterdam te zien is vond zijn oorsprong in de beelden van de verwoestende tsunami in Indonesië in 2014.

Chantal van Lieshout, Al sla je me dood (2022), onderdeel van de Prospects tentoonstelling van het Mondriaan Fonds
Het opblaassculptuur ‘Al sla je me dood’ van de Nederlandse kunstenaar Chantal van Lieshout toont een gigantische mug die uitgeput op de grond ligt. Zijn opgezette lijf en het bloed rond zijn snuit suggereren dat de mug zich recentelijk heeft gevoed. Het sculptuur is een tragikomische verbeelding waarin verschillende werelden samenkomen. In dit geval toont Van Lieshout een overeenkomst tussen het leven van de mug en de mens, die beiden even uit moeten rusten als gevolg van een ‘after-dinner-dip’.

Ruud Kuijer, SPARK XIII (2015), Slewe Gallery
De Nederlandse kunstenaar Ruud Kuijer toont een abstract en verticaal sculptuur dat er vanuit iedere hoek anders uit ziet en geen specifieke voor- of achterkant heeft. De basis ervan wordt gevormd door een cilindervorm, die is opengewerkt en wordt doorboord door verschillende andere vormen. Kuijer probeert in zijn praktijk altijd tot de essentie van het specifieke sculptuur te komen en maakt daarvoor regelmatig gebruik van herkenbare vormen. De losse elementen lijken de zwaartekracht te tarten, waardoor het geheel een dynamische kwaliteit krijgt. Dit beeld maakt deel uit van 19 voorstellen die de kunstenaar tussen 2014 en 2019 heeft gemaakt voor het project SPARK (Sculpturenproject Amsterdam-Rijnkanaal). Je vindt het werk van de kunstenaar onder meer in de collecties van het Centraal Museum, Kunstmuseum Den Haag, het Stedelijk Museum, het Gerhard Marcks Haus in Bremen en Museum Beelden aan Zee.

Lisa Tiemann, Couple (O) IV (2022) | Couple (O) V (2023) | Couple (O) VI (2023), SCHWARZ CONTEMPORARY
De Duitse kunstenaar Lisa Tiemann behaalde in 2008 een diploma in de beeldende kunst aan de Universität der Künste Berlin, waar ze onder meer studeerde onder de Britse beeldhouwer Tony Cragg. Haar sculpturen worden getekend door een zekere humor en absurditeit. De werken uit haar serie ‘Couples’, waarvan er drie worden getoond rondom de Van Nellefabriek, centreren de relatie tussen twee losse elementen, die worden opgemaakt uit verschillende materialen. Tiemann maakt hiervoor onder meer gebruik van gepoedercoat staal, beton, geglazuurd keramiek en papier-maché. Hoewel de vormen elkaar intiem omarmen en er sprake is van een zekere interactie blijven het twee onderscheidende, afzonderlijke vormen temidden van een dynamische beweging. In 2021 was het werk van Tiemann nog te zien in Temporary Home, als onderdeel van het ruruHaus-programma van documenta fifteen.

Marinke van Zandwijk, Evolvere (2012), Galerie Franzis Engels
Bellen spelen een terugkerende rol in het werk van de Nederlandse kunstenaar Marinke van Zandwijk. Ze verwijst hiermee onder meer naar een beroemde uitspraak van de filosoof Erasmus: 'Homo bulla est', ofwel ‘De mens is een (zeep)bel’. Die uitspraak benadrukt de vluchtigheid en fragiliteit van een mensenleven. In het werk van Van Zandwijk zien we vaak een combinatie van meerdere bellen die zich tot elkaar verhouden. Deze bellen krijgen veelal vorm in glas, maar soms ook blik of, zoals hier, keramiek. Van Zandwijk is geïnteresseerd in groei en vervorming en de evolutie die ze doormaken; voortbordurende op het Latijnse werkwoord Evolvere, de titel van dit werk. Ze haalde deze bellen te vroeg uit hun mal waardoor ze zelf nog ruimte kregen om een andere vorm aan te nemen.

De Aanschouw (2001 – 2023)
De wekelijks wisselende kunstvitrine ‘De Aanschouw’ is sinds 2001 een vast onderdeel van het straatbeeld in de Witte de Withstraat in Rotterdam. Talloze kunstenaars en curatoren hebben hier een presentatie gemaakt door de jaren heen. Omdat het aansluitende gebouw, café De Schouw, op het punt staat gesloopt te worden krijgt de vitrine een nieuwe vorm: een bakfiets. Tijdens Art Rotterdam presenteren verschillende kunstenaars hun werk in de nieuwe Aanschouw, onder het mom ‘So you think you can Aanschouw’.

Dré Wapenaar, The Snowgoose (2016-2018), NL = US Art Gallery
Het oeuvre van de Nederlandse beeldhouwer Dré Wapenaar is nauw verbonden met de architectuur. Monumentale tentconstructies vormen hierin een terugkerende vorm, vaak als reactie op de stedelijke ruimte. Zijn ecologische werken hebben vaak een zeer specifiek doel en bieden ruimte voor de menselijke maat. Zo ontwierp hij onder meer een tent voor straatkrantverkopers en tenten rondom de dood en de geboorte. Hoe maken mensen gebruik van de openbare ruimte en weerspiegelt die ruimte diezelfde mensen? Wapenaar hoopt een dialoog te starten tussen burgers en de stad. De titel van het gepresenteerde werk op Art Rotterdam verwijst naar een novelle van de Amerikaanse schrijver Paul Gallico uit 1941-1942: The Snow Goose.

Pim Palsgraaf, Mycelium (2021), NL = US Art Gallery
Cultuur en natuur worden tegenover elkaar geplaatst in de artistieke praktijk van de Nederlandse kunstenaar Pim Palsgraaf — een reflectie van de haat-liefde relatie die de kunstenaar heeft met de stad. Zijn atelier is gelegen in het centrum van Rotterdam en dat wordt gereflecteerd in zijn werken. Op Art Rotterdam toont hij ‘Mycelium’, een levensgroot edelhert dat gebukt gaat onder het gewicht van wat nog het meest lijkt op een reeks architecturale vergroeiingen. Het symboliseert de manieren waarop de stad, en daarmee de mens, de natuur overneemt en overheerst. Het edelhert staat op het punt te bezwijken onder het gewicht en lijkt bevroren in een pijnkreet. De naam ‘Mycelium’ verwijst overigens naar de symbiotische wijze waarop schimmelnetwerken fungeren. Zij vervullen een essentiële rol binnen hun lokale ecosysteem, terwijl de mens gezien kan worden als een minder positieve vorm van woekering.

Luuk Smits, Zo lang het duurt (2020/2023), Trendbeheer.com / Art Agent Orange
De Nederlandse kunstenaar Luuk Smits presenteert in de ruimte rondom de Van Nellefabriek een reeks tijdelijke interventies; billboards met foto’s van eerder geplaatste, ongevraagde sculpturen. Smits is geïnteresseerd in stedelijk en niet-stedelijk bouwmateriaal, materiaal dat wordt getekend door functionaliteit. In 2020 startte de kunstenaar de reeks ‘Zo lang het duurt’. Hij maakte in dit kader een reeks tijdelijke sculpturen met materialen die hij vond in bouwcontainers op straat en stelt hiermee vragen over wanneer iets tot afval gerekend mag worden. De installaties worden gekenmerkt door een bepaalde vluchtigheid, meestal waren ze een kort leven beschoren door menselijk ingrijpen of als gevolg van weersomstandigheden. Dan werd het materiaal opnieuw afval. Nu brengt Smits de werken terug in de vorm van billboards, gepresenteerd op dragers die wederom gemaakt zijn van gevonden afvalmaterialen.

Laura Malpique, Boulders (2022), onderdeel van de Prospects tentoonstelling van het Mondriaan Fonds
De Portugese kunstenaar Laura Malpique onderzoekt in haar werk objecten en landschappen die zijn ontstaan uit menselijk handelen. De kunstenaar maakt landschappen uit een grote varieteit aan materialen, van bouwafval en purschuim tot plexiglas en beton. Ze is daarbij geïnteresseerd in de kunstmatigheid van deze objecten, die soms heel natuurlijk ogen. Ze hoopt de kijker bewust te maken van dat spanningsveld en de manieren waarop mensen gedomesticeerd worden door hun omgeving. 

Jan Smejkal, ’text painting’, ‘text works [tables]’ (2016), PHOEBUS Rotterdam
De Tsjechische kunstenaar Jan Smejkal werkt in een veelheid aan media maar er zijn een aantal terugkerende thema’s in zijn werk, waaronder tijd en taal. In 2016 maakte de kunstenaar ter gelegenheid van Poetry International een tekstwerk met daarop de dwarsgeplaatste namen van verschillende dichters en beeldend kunstenaars. Die presenteerde hij in een niet-traditionele context: hangend als een tekstbord aan een boom. Smejkal maakte bovendien een reeks teksttafels voor de gelegenheid. Door het werk in een verrassende context te presenteren, ook nu op Art Rotterdam, word je als kijker uitgenodigd om er op nieuwe manieren naar te kijken.

Door Flor Linckens